ZASADY PRACY SZKOLENIOWEJ NAD DEBIUTAMI

wkshetman

Każda partia szachowa dzieli się na trzy części : debiut, grę środkową i końcówkę. Te trzy fazy są bardzo ważne i mają ze sobą ścisły związek. Dlatego nie można uczyć się otwarć bez powiązania z pozostałymi stadiami partii.

W debiucie obie strony rozwijają elastycznie swe siły i starają sie uplasować figury na korzystnych placówkach. Jeśli jedna ze stron uzyska we wczesnym stadium partii przewagę pozycyjną lub materialną, to będzie trutdno te straty odrobić w grze środkowej. Do końcówki może w ogóle nie dojść. Dlatego szachista znając słabo otwarcia nie może liczyć na większe osiągniecia sportowe.

Jest powszechnie znane, iż czołówka światowa pracuje głownie nad debiutami. Często pojedynki na szczycie są doświadczalnym poligonem dla sprawdzenia pewnych wariantów i systemów debiutowych. Arcymistrzowie stale pracują nad doskonaleniem repertuaru debiutowego, starając się znaleźć nowe idee i rozwiązania, aby w ten sposób zaskoczyć przeciwnika i już na początku partii uzyskać przewagę. Wiadomo, że śledzenie rozwoju współczesnej teorii otwarć jest rzeczą niezwykle trudną. Ogrom informacji przeraża wielu i zniechęca do studiów w tej dziedzinie. Ale bez dostatecznej znajomości debiutów trudno będzie osiągnąć godne uwagi wyniki, nie mówiąc już o sukcesach na światowej arenie międzynarodowej.

Wielu zawodników mało zajmuje się początkową fazą gry i próbuje cały ciężar walki przenieść na grę środkową i końcową. Tracą przez to wiele sił w debiucie i często brakuje im potem świeżości w rozgrywaniu dalszych faz partii. Skutki tego są przeważnie wiadome.

Praca nad debiutami powinna mieć charakter twórczy. Monografie poświęcone debiutom pomagają w zrozumieniu problemów taktycznych i strategicznych, ale opieranie się wyłącznie na nich nie może przynieść pożądanych efektów. Każdy szachista powinien szukać własnych oryginalnych planów, aby zmusić partnera w czasie partii do rozwiązywania trudnych problemów. Młodzi zawodnicy powinni stosować debiuty o prostej strategii. Takim ruchem jest niewątpliwie 1.e4, po którym powstaje przeważnie żywa gra figurowa z elementami taktycznymi. Takie pozycje są łatwe do zrozumienia i zapamiętania! Nie poleca się młodym szachistom rozpoczynania partii ruchami 1.d4 i 1.c4. Są to bowiem otwarcia, które wymagają od zawodnika dużego wyczucia pozycyjnego, a to przyjdzie z czasem. Również granie schematycznych otwarć typu Sf3, g3, G2 itd. jest mało twórcze i prowadzi w rezultacie do pasywnej i mało interesującej gry. Szczególnie jest to szkodliwe dla młodych graczy, którzy w ten sposób chcą uniknąć uczenia się teoretycznych wariantów. Takie podejście do szachów jest na pewno błędne i powoduje w pewnym momencie zahamowanie dalszego rozwoju zawodnika.

Debiutów należy się uczyć na bazie całych partii, aby na tle ich przebiegu zapoznać się z niuansami danego wariantu, tzn. poznać wynikające tutaj możliwości o charakterze strategicznym i taktycznym. Bardzo ważne jest prześledzenie faz przejściowych z debiutu do gry środkowej i następnie do końcówki. Nieraz powstają w wyniku wyboru jakiegoś wariantu pewnie charakterystyczne pozycje w trze środkowej i nawet typowe końcówki, które warto jest znać. Pojęcie " faza debiutowa " jest dość płynne. Często jest trudno określić, kiedy zaczyna się właściwie gra środkowa, a nawet końcówka. Dlatego trzeba analizować całe partie, aby zapoznać się w pełni z jej przebiegiem i zrozumieć charakter działań obu stron. Także w swoich notatkach debiutowych zapisujemy całe partie i notujemy też wszystkie uwagi komentatorów!

Młodzi szachiści powinni studiować materiały z opisowym komentarzem, aby zrozumieć istotę zmagań na szachownicy i poznać tajniki danego wariantu (otwarcia). Trener musi więc opracowywać w tej formie materiały szkoleniowe, aby jego podopieczni mogli zapoznać się z ogólnymi ideami i zrozumieć charakterystyczne cechy analizowanego otwarcia. Podręczniki debiutowe i encyklopedie, ze względu na zebrany materiał są przydatne tylko do usystematyzowania wiedzy o interesujących nas wariantach. Ale opierając się wyłącznie na takich formacjach szachista nie będzie podwyższać swych kwalifikacji. Tak więc błędne jest studiowanie teorii debiutów do około 15 czy 20 posunięcia, gdyż w ten sposób nigdy nie zrozumiemy sensu wydarzeń poszczególnych wariantach.

Wielu młodych szachistów, w trakcie przygotowania własnego repertuaru debiutowego, analizuje przede wszystkich partie z aktualnej praktyki turniejowej, uważając, że to jest właściwa i jedyna droga. Oczywiście, że znajomość współczesnej teorii jest bardzo ważna. Nie należy jednak zapominać o tym, iż aby wniknąć w głębię jakiegoś wariantu czy systemu, trzeba poznać także jego historię. Konieczna jest znajomość źródłowych partii, nawet wtedy, kiedy były grane przed laty.